Schrijver in Frankrijk

Ze hebben Churchill gezien

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

Churchill was een grote dierenvriend, maar hij schijnt lange tijd te hebben gedacht dat honden hem niet graag mochten. Poezen wel, honden niet. Jammer dat honden niet kunnen praten, en dat daarbij bij hen het instinct de familieoverlevering overbodig maakt. Want anders had ik aan mijn hond, Sam, kunnen vragen wat zijn voorouders in de zoveelste graad – ik veronderstel in zo ongeveer de dertigste graad – van Churchill hadden gevonden toen hij tijdens de Eerste Wereldoorlog anderhalf jaar lang in het dorp verbleef waar Sam vandaan komt. Zomaar een dorpje in de Artois – dat is een streek in Noord-Frankrijk die overeenkomt met het departement van de Pas de Calais. In dat dorpje staat een kasteel in classicistische stijl, en dat was waar Churchill vanaf mei 1917 verbleef, en van waaruit hij het krijgsbedrijf aan het nabije front observeerde. Het dorpje heet Verschocq. En zo heet ook het kasteel. Een rare naam? Ja, want van oorsprong Vlaams: Evercoc. We bevinden ons op de grens van twee taalgebieden, Frans en Nederlands. In de vroege Middeleeuwen liep die grens een stuk zuidelijker dan nu. Alleen de plaatsnamen herinneren er nog aan.  

Goten

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

In het zuidelijke gedeelte van het departement van de Dordogne heb je een gehucht dat ‘Le Got’ heet. Je rijdt erdoor heen wanneer je vanuit Fumel, over de D710 via Villefranche de Périgod naar Belvès en Siorac rijdt. Ik kwam er in de tijd dat ik vanuit Agen bezoekjes bracht aan een nicht van mij en haar partner die zich in de buurt van Sarlat hadden gevestigd. Ja, op het bordje langs de weg stond ‘Le Got’, en ik moest er dan telkens aan denken dat lang-lang geleden, in de vijfde eeuw, een flink deel van Frankrijk aan het gezag van de Visigoten was onderworpen. Het jaar 418 zag de stichting van het Visigoten-koninkrijk van Toulouse, dat in het Noorden tot de Loire doorliep. Niet dat de Visigoten – net als hun neven, de Oost-Goten, afkomstig uit Zuidoost-Europa – de oorspronkelijke bewoners van het bezette gebied verdrongen, laat staan vervingen. Ze bleven een kleine minderheid. Wat niet wegneemt dat hun koningen en edelen over het veroverde land heersten. Dit duurde tot het jaar 507 toen ze tijdens de slag bij Vouillé door de Franken-koning Clovis werden verslagen. De Visigoten trokken zich terug, via Narbonne de Pyreneeën over, naar het Spaanse schiereiland, waar ze beslag op legden. De afstammelingen van de koningen van Toulouse werden koning van Toledo, totdat ook zij, op hun beurt, voor een vreemde overmacht moesten wijken, die van de tot de Islam bekeerde Arabieren. Dat was in 720… Dat Le Got, op het bordje langs de weg – wees het op een oeroude nederzetting van Visigoten?

Amaretto

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

  “Ja, doe mij nog maar een amaretto”

Ach, nee toch! ‘t Is niet afgelopen, nog een rondje. Misère! Ik knip het nachtlampje aan, kwart voor twee. Dat heb je wanneer ze je een kamer hebben gegeven vlak boven het terras en het raam geen dubbele beglazing heeft. Je hoort ze kakelen, en kakelen en maar kakelen. En dat terwijl het niet eens zo warm is, buiten. Kil zelfs. Een killige avond – nacht intussen – in oktober. Wie zitten dan nog buiten? Nederlanders natuurlijk. Voor hen is Frankrijk het land van de zomer. En zelfs wanneer het allang geen zomer meer, dan doen we toch alsof. En omdat Frankrijk bovendien het land is van de aperitiefjes – ja, nog maar een amaretto. De hoeveelste? Ik had ze kunnen tellen, telkens wanneer een nieuw rondje werd besteld. Want ik had al zo’n drie uur wakker gelegen. Zal ik het doen? Uit mijn bed schieten, het raam open rukken en héél hard NL go home! roepen? Wat kun je toch flink zijn in je verbeelding – in je verbeelding… 

Anker

Mensje van Keulen heeft een omvangrijk œuvre opgebouwd, meerdere literaire prijzen ontvangen, kortom een bekende naam in literair Nederland. In haar roman De gelukkige (2001) beschrijft ze een dorp in Frankrijk. Dit gedicht heeft ze geschreven in verband met de jaarwisseling 2024-2025. Het werd gezet uit de Walbaum en gedrukt door de Statenhofpers, met een linosnede van de hand van Olivia Ettema. Het is een traditie geworden: elk jaar rond oud-en-nieuw ontvangt Schrijver in Frankrijk van Mensje van Keulen een poezengedicht. Dit is inmiddels nummer elf.

Gouden gat in turkooizen hemel

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

Het was toch maar tien jaar lang dat Louis Couperus met zijn vrouw in Nice woonde, van 1900 tot 1910. In die tijd schreef hij twee van zijn mooiste romans: de lijvige bundel van De boeken der kleine zielen en Van oude mensen, die dingen die voorbijgaan. Je zou verwachten dat Nice, of althans de Franse Riviera, er uitgebreid in wordt beschreven. Niets is minder waar. In de Kleine zielen komt op bladzijde zoveel de heldin, Constance van der Welcke, vol verhalen terug van een séjour in Nice. Ze weet niets beters dan te vertellen van soirées bij aristocratische villégiateurs (deftig woord voor vacanciers) in hun villa’s aan de Côte. Al met al weinig schilderachtig. Nee, voor zover ik heb kunnen nagaan bevat Couperus’ romaneske oeuvre maar één enkele omschrijving van Nice en omgeving – een tiental zinnen, meer niet. Ze komen voor in Van oude mensen