Schrijver in Frankrijk

Opgestroopte mouwen – Renée Vonk

Bespreking door Schrijver in Frankrijk

Een boek dat leest als een trein, het verschafte mij een paar bijzonder plezierige uurtjes. Het verbaast me een beetje. Opgestroopte mouwen, het boek van Renée Vonk dat afgelopen maand maart bij uitgeverij Kok verscheen, heeft als ondertitel Een vrouwenleven. Een ondertitel die mij niet erg aanspreekt. Wanneer ik een kaft met zo’n soort titel op een tafel in een boekwinkel tegenkom, dan laat ik het steevast liggen. Renée Vonk is gastschrijver voor Schrijver in Frankrijk, ze heeft een paar leuke stukjes op deze site laten zetten, dat is de reden waarom ik besloot haar boek te lezen. Ik was aangenaam verrast : een fijn boek.

De kracht van Renée Vonk schuilt in haar schrijfstijl. Vlot is het woord niet, want dat doet teveel aan ‘glad’ denken : ‘vlotte, gladde kerel’, anders gezegd ‘praatjesmaker’. Renée Vonk verkoopt geen praatjes. Ze heeft trouwens voor een genre gekozen waarbij je zo door de mand valt wanneer je met kletspraat aan komt zetten : de autofictieve vertelling, iets wat dicht in de buurt komt van de autobiografie of wat de Franse noemen de confessions. Niet ‘vlot’ dus, wel een stijl die erg direct is. Veel spreektaal. Korte zinnen. Maar dan zonder de wanklank van gekunsteld minimalisme of van modieuze grofheid. Het blijft sober, tamelijk ingetogen, en vooral : je schiet vaak in de lach. Renée Vonk heeft gevoel voor humor.

Opgestroopte mouwen verplaatst ons in verschillende tijden en milieus. Een jeugd in een volks Rotterdam en omgeving. De eerste wasmachine, de eerste televisie, de eerste auto. Kennismaking met de gesloten Molukkersgemeenschap. De hoofdpersoon, Andrée, komt er door haar eerste huwelijk in terecht, nota bene in de tijd van de treinkapingen. De wereld van de verslaggeving. We maken opnieuw de tijd van de krakersbeweging mee. Strubbelingen in het gezinsleven, we hebben ons uit de oude, als benauwend ervaren kaders bevrijd, maar nu moeten we ons allemaal maar zelf zien te beredderen, met het gevaar dat je teveel hooi op je vork neemt : werk, gezin, liefdes – hoe hou je het bij elkaar? Zuid-Frankrijk, waar we een nieuw leven opbouwen. Tijd om eindelijk terug te kijken naar het afgelegde traject, een leven verloopt zo snel, vooral wanneer je er (met ‘opgestroopte mouwen’) zo druk in hebt huisgehouden. En onze generaties hebben daarbij zoveel veranderingen meegemaakt. Wat mij betreft had Renée Vonk iets langer stil mogen blijven staan bij die inmiddels verre tijd van de jaren zestig en zeventig. Hier en daar kwamen ook bij mij oude herinneringen boven…

Voor beschouwingen, subtiele sfeertekeningen, kunstige verhaallijnen moet je ergens anders zijn. In beperkingen ligt je kracht. In Opgestroopte mouwen houdt Renée Vonk consequent vast aan de toon die vanaf de eerste paar bladzijden is gegeven : eerlijk vertellen, met een nadruk op de beschrijving van intermenselijke verhoudingen. En vertellen kan ze. De personnages komen tot leven, met hun individuele eigenschappen (nooit ‘staan’ ze ergens voor), ze zijn niet goed, ze zijn niet slecht, ze zijn herkenbaar. Mensen. Opgestroopte mouwen is een fijn boek, goed geschreven, en ook al is het lang niet altijd vrolijk wat erin wordt beschreven, je legt het telkens weer met een glimlach neer. Dat gekke woord hier, die grappige zinswending daar – humor…

Renée Vonk, stroop die mouwen van jou nog maar eens op : we wachten op een volgend boek.

Opgestroopte mouwen is in alle boekwinkels en ook via bol.com te verkrijgen.