Schrijver in Frankrijk

Mijn to-the-bestsellers

Column door Caspar Visser ’t Hooft

Je hebt twee soorten mensen: mensen die vragen “waar gaat je boek over?” en mensen die vragen “hoeveel boeken heb je al verkocht?” Wat de eersten betreft, zou ik het liefst met het volgende antwoord volstaan: “Lees het boek, dan kom je erachter.” Aan de tweeden zeg ik: “Wat kan het je schelen?” Al vind ik het een beetje simpel te veronderstellen dat een schrijver in drie-vier zinnen de inhoud van zijn boek zou kunnen weergeven, toch heb ik de eerste groep mensen heel wat liever dan de tweede. Hoeveel boeken heb je al verkocht? – wat een rotvraag! Vraag van mensen die tot op het bot door de platte geest van het neoliberale bestel zijn aangetast, van mensen voor wie kwantiteit de kwaliteit bepaalt – als bij hen de kwaliteitsvraag überhaupt nog een rol speelt, en het niet enkel gaat om …. gèèèld. Laat ik het hierbij meteen maar zeggen, eens en voor altijd: Ik schrijf geen bestsellers, ik schrijf to-the-bestsellers (I sell them to the best). “Bestsellers” zijn boeken die door de massa worden gekocht. “To-the-beststellers” zijn boeken die door de besten worden gekocht. Beide tegelijk, dat bestaat niet. De mensheid bestaat uit massa’s “goeden” (ach ja, laten we eens mild en benevolent zijn), uit een kleiner maar nog steeds aanzienlijk aantal “beteren”, en uit een handjevol “besten”. Door hen worden mijn boeken gekocht: “to-the-bestsellers”. En voor hen is het dat ik schrijf. Zo, het hoge woord is eruit. Neem het met een korrel zout – of nee, niet helemaal…

Wie zijn de besten?

Al worden ze op het moment door het geschreeuw en gekrakeel van de lieve massa overstemd – wellicht meer dan ooit tevoren – toch zijn ze er nog, de besten. Stillen in den lande. Wie zijn het? Het zijn mensen die de klassieken kennen, en voor wie de klassieken een criterium vormen bij het beoordelen van nieuw werk. Aan koopcijfers hebben ze maling. Ook aan trends en modes. Omgang met Homerus, de Bijbel, Vergilius, Dante, Milton, Molière, Goethe, Dickens, Tolstoj, Dostojewski, Proust, Mann, Woolf behoedt hen ervoor in tendentieuze napraterij te vervallen. Ja, ze worden vertrapt, beschimpt – als hij of zij zegt: “Ik lees Joyce”, dan zegt een schaap uit de massa: “en ik Herman Koch, of Saskia Noort” op een toon alsof het om equivalenten zou gaan. De eerste kan dit niet anders dan als kwetsend ervaren. Door die gelijkstelling Joyce-Koch wordt Joyce gedegradeerd, en dus ook degene die hem leest. Terwijl Joyce hoge literatuur is en Koch niet meer dan aardige gelegenheidsromannetjes schrijft. Ja – en ik kom erop terug: wat maakt dat je dit zo boud kunt beweren en verkondigen? Antwoord: je thuis-zijn in de wereld van de grote klassieken. Elitair? Prima: elitair. Een elite van erudiete fijnproevers die overigens in alle kringen van de samenleving zijn aan te treffen. De besten. Voor hen wil ik schrijven. Het mooiste wat ik kan bedenken is dat door hen mijn boeken worden gekocht. Tja…