Schrijver in Frankrijk

Het hoge woord

Column door Rosemarijn Milo

En dan zit je ineens, na eerst allerlei andere dingen in je leven te hebben gedaan, in je mooie huis in Frankrijk boeken te schrijven…

Frankrijk, terug bij af, zou ik bijna zeggen. Dat mijn voorouders van vaderskant Hugenoten waren, die in de jaren na de herroeping in 1685 van het Edict van Nantes naar de Lage Landen waren gevlucht, wist ik al heel lang. Zij heetten Millot en een van mijn bet-bet-over-groovaders, Jean Millot, is zich, na een aantal generaties Millot in Nederland, Jan Milo gaan noemen. Dat ik ook van Hugenoten afstam via mijn moeder, ben ik pas aan de weet gekomen toen ik een boek over mijn grootvader van moederskant ging schrijven, het boek waarover ik het hieronder wil hebben.

De moeder van deze grootvader heette Viruly en de Viruly’s zouden – las ik nu in een oude brief van een neef van mijn moeder – Hugenoten uit het Vlaamse deel van Frankrijk zijn geweest. Helemaal zeker lijkt mij dat overigens niet, want ik heb altijd van mijn moeder gehoord dat een Viruly een van de eerste rectoren van de universiteit van Leuven zou zijn geweest. Of, beter gezegd, een Mennekens. De familie Mennekens heeft op een bepaald moment, toen dat in de mode was, de familienaam gelatiniseerd, wat Viruli moet hebben opgeleverd. Om het nog een beetje mooier te maken, denk ik dan, is de naam later Viruly geworden, ook wel geschreven als Virulij. Hoe het ook zij, ik voel me in Frankrijk als een vis in het water. Sterker, vanaf de eerste keer dat ik als jong meisje met mijn ouders meeging op vakantie in Frankrijk, heb ik het gevoel gehad in het verkeerde land te zijn geboren.

Het hoge woord – Vijf vrouwen en een familiegeheim

In deze biografische roman over mijn grootvader, de in Meppel geboren en getogen Karel Hamer (1882 – 1958), laat ik hem aan het woord om zijn dramatische levensgeschiedenis zelf te vertellen. Het verhaal is deels gefingeerd, maar geheel gebaseerd op ware gebeurtenissen. De achtergrond van Karel Hamer berust in elk geval op vaststaande feiten. Zijn beide grootvaders hebben gewerkt op de Ommerschans (nu gemeente Balkbrug) waar de een, August Hamer, arts was en de ander, Samuel Viruly, apotheker. De Ommerschans was in de 19^e eeuw aanvankelijk een ‘strafkolonie’, later een van de twee ‘Rijks Bedelaarsgestichten’ van de Maatschappij van Weldadigheid. De apotheker liet een kapitale villa bouwen in Meppel en de arts op de Ommerschans. In aflevering 42-2 van het tijdschrift Oud Meppel, juni 2020, staat een artikel van mijn hand, ‘Een uitstapje naar Meppel’, een voorpublicatie van een hoofdstuk uit ‘Het Hoge Woord’. Het verhaal speelt zich voor het overige af in Nijmegen, waar Karel Hamer de beide wereldoorlogen heeft meegemaakt.

‘Het Hoge Woord’ staat volledig op zichzelf maar kan ook gelezen worden als tegenhanger van of vervolg op mijn eerdere roman. In dat boek, Een vervlogen droom – Verslag van een te kort leven,vertel ik over Guusje Maes, mijn op 26-jarige leeftijd overleden grootmoeder, de eerste echtgenote van Karel Hamer. De oorzaak van de dood van Guusje Maes blijkt een decennialang bewaard familiegeheim, waarop Karel Hamer in Het Hoge Woord zijn visie geeft.

Emancipatie

Wat beide boeken met elkaar gemeen hebben is het hoofdthema: het verlangen naar emancipatie van een gehuwde vrouw in het begin van de 20^e eeuw; in het eerste boek bezien door de ogen van Guusje Maes en in het tweede door de ogen van haar man. Dat hier het thema ‘vrouwenemancipatie’ wordt bekeken vanuit het perspectief van een man (in een tijd die meer dan 100 jaar achter ons ligt) kan zeker uniek worden genoemd.

Op 4 januari van dit jaar heeft Caspar Visser ‘t Hooft op deze website een bespreking gewijd aan Een vervlogen droom – Verslag van een te kort leven.

Het hoge woord – Vijf vrouwen en een familiegeheim zal op 1 oktober 2020 verschijnen bij uitgeverij U2pi B.V. te ‘s-Gravenhage.

.

Na haar muziek-en rechtenstudie is Rosemarijn Milo (Amsterdam, 1945) advocaat en rechter geworden. Tegen het einde van haar juridische loopbaan is zij in Frankrijk gaan wonen waar zij nog een tiental jaren als juridisch vertaalster heeft gewerkt. Eerder publiceerde zij Brieven uit La Dominance (2012) en Een vervlogen droom (2019).