Schrijver in Frankrijk

Valk in de boom

Column door Caspar Visser ’t Hooft

Zoals zo vaak in Frankrijk werd mijn tuin door een hoge stenen muur van de straat afgescheiden. Ik zat in mijn werkkamer, ik keek uit op het terras en op het stuk tuin waartoe een trap naar beneden toegang gaf. Terras en tuin schemerden onder een reusachtige lindenboom. Geen schaduw zo gezond, zo rustgevend als die van de linde, is me verteld. Niet dat die dag nu zo zonnig was. Een dag zonder zon, of zelfs maar met weinig zon, is een zeldzaamheid in de Provence. Ik hoorde plotseling stemmen, vlakbij. Op straat? Nee, in de tuin! Ik besefte dat ik het portaal open had gelaten. Wat nog niet betekent dat mensen zomaar naar binnen mochten lopen. Toen, vlak voor het raam: een gestalte. Nog een. Ze loerden niet naar binnen, ze klopten niet op de tuindeur, ze keken naar boven, in de takken van de lindenboom. Ze maakten gebaren die ik niet kon plaatsen. Ik kon zo gauw niet zien wat een van de twee kerels in zijn hand hield, het bungelde en zag er onsmakelijk uit.

De valk is bang 

Een dode muis – zag ik toen ik door de tuindeur naar buiten stapte. De linkerhand van de man met de muis stak in een grote bruinleren handschoen. Hij en zijn maat waren trouwens in onalledaagse kledij gestoken. Witte hemden met wijde mouwen, pofbroeken die om het middel door brede riemen werden hooggehouden. Enkels en voeten staken in leren laarzen. Circuslui, zoiets. Wat doen ze hier?

“Ze hebben rotjes afgestoken, en nu zit onze valk bij u in de boom.”

“Ze hebben hem bang gemaakt.”

Ik begreep het: valkeniers. Nu herinnerde ik me dat voor deze zaterdag een folkloristische optocht door de stad was aangekondigd. Ik had de affiche voor het raam van de VVV zien hangen. Ik had gedacht: ach wat. Eerdere optochten hadden mij niet kunnen boeien. Ridders in kartonnen harnassen, jonkvrouwen in kreukelige toneelgewaden en op slippers, geitenhoeders met breed omrande hoeden en met echte geiten, schaapherders met even zo echte schapen, minstrelen die herrie maken op fluitjes, narren in kleurige pakjes die na een paar meters lopen al moe zijn van het dansen. Erg nepperig allemaal. Blijkbaar hadden ze dit jaar ook een paar valkeniers – mét echte valk – ingeschakeld. En die valk zat nu in mijn boom.

Rotjes

Het verbaasde me trouwens niet dat jongens met rotjes hadden zitten gooien. De extreemrechtse burgemeester van de stad stelde alles in het werk om zijn kiezers aan hun christelijk-provençaalse wortels te herinneren, zo’n middeleeuwse processie paste goed in dat plaatje. Jammer voor de 20% bewoners van Arabische afkomst. Hen liet de burgemeester op allerlei manieren voelen dat hij niets van ze moest hebben. En dat riep natuurlijk reactie op: Arabische jongeren die door de straten razen in witte Clio’s die bol staan van de rapmuziek, de ramen wijd open. En naar meisjes fluiten, en rotjes gooien. Ja, ook dat is hinderlijk. En mag gezegd worden. Maar het een vraagt nu eenmaal om het ander, en het is moeilijk te zeggen wie begon. Arme valk! En toch, die valk – die had verbroedering kunnen brengen. Hoezo?

Valkenjacht

De eersten die met valken op gevogelte jaagden, waren de Scythen. Vanuit hun lege steppen, rondom de Zwarte Zee, drong dit gebruik tot zowel de Europeanen als de Arabieren door. Min of meer terzelfder tijd, dat wil zeggen in de vroege Middeleeuwen. En zowel bij de eersten als bij de anderen, werd het al gauw een nobele sport voor fiere ridders en ruiters. Waar bij ons als gevolg van het verdwijnen van de adellijke levensstijl de valkenjacht nog maar sporadisch wordt bedreven, schijnen de Arabische oliemagnaten er nog belangrijke valkerijen op na te houden. De valkenjacht staat bij hen in hoog aanzien. Waarmee ik wil zeggen dat het een sport is die Oost en West verbindt. Er zijn redenen genoeg waarom je je aan mensen met een andere achtergrond kunt ergeren. Want dat is nu eenmaal zo. En doe dat geheven vingertje dat me wil inpeperen dat ‘ik zoveel van andere culturen heb te leren’ alsjeblieft omlaag! Ik bepaal dat zelf wel. Maar dingen die mensen verbinden, die hebben we aan te grijpen. Dat doen goede bestuurders. In plaats van het organiseren van een folkloristische optocht die duidelijk wil maken hoe weinig de mensen van Arabische afkomst met de Westerse cultuur te maken hebben, waarom geen valkenjacht organiseren waaraan zowel Westerlingen als Arabieren deel kunnen nemen? Al is het maar in de vorm van een mooi, feestelijk spektakel. Het gaat toch om een traditie die we met elkaar gemeen hebben? En je zult zien, die irritante jongens die daar in hun witte Clio door de stad razen, en expres de grootste hinder veroorzaken, omdat ze zich buitengesloten voelen (want ze zijn het) – ja, je zult zien, ze kunnen hun plezier niet op. Want niets – niets zo mooi als de kunsten en staaltjes van een goed afgericht dier. Daar zijn we het allemaal over eens.

Het duurde wel een kwartier voordat de valk in mijn boom op de handschoen van de valkenier neerstreek. En hap, de muis was weg.