Schrijver in Frankrijk

Een Fabius die deugt

Column door Peter Hagtingius

Ik ben allerminst zo’n getikte francofiel, ik verblijf alleen maar in dit gehandicapte land omdat mijn echtgenote nergens anders wil wonen. Dus ja, ‘follow the leader’, er is geen alternatief. En ik moet toegeven dat het te doen is, wonen in de Provence. Behalve in het hoogseizoen als de trieste massa van té beknopt textiel en artistiek gedachte strohoeden luidruchtig vakantie komt vieren. Altijd weer opgelucht als het 1 september is. Dan zijn we weer onder ons, het toeristisch tuig van de richel is opgerot. Heel soms ben ik zelfs wel een beetje trots op Frankrijk. Dezer dagen bijvoorbeeld want ‘Les Sages’ (de Wijzen) van de Conseil Constitutionel hebben in een oordeel met betrekking tot migranten de betekenis van ‘fraternité’ (broederschap) in de republikeinse slogan ‘liberté, égalité, fraternité’ nog maar weer eens benadrukt. In concreto: het is de uitvoerende macht voortaan verboden mensen te vervolgen die zonder winstoogmerk migranten een handje helpen.

Kijk, het is een letterlijk komen en gaan van migranten bij de grens tussen Menton en Ventimiglia in Italië. Een cijfer uit 2017: ongeveer 49.000 mensen op zoek naar een beter bestaan. Frankrijk houdt hen tegen, stuurt hen terug en schendt daarbij zijn eigen wetten. Zoals het recht om asiel aan te vragen. En minderjarigen zonder begeleiding worden tijdelijk in het cachot opgeborgen. Niet alleen organisaties als Amnesty International en Artsen Zonder Grenzen zijn daar woedend over, ook de rechter in Nice heeft de prefect van het departement Alpes-Maritimes al veroordeeld wegens wetsovertreding. Waar de bewindvoerder namens het gezag in het verre Parijs het niet mee eens is.

Vanzelfsprekend zijn er burgers die vinden dat ze het zo niet langer kan. Bijvoorbeeld de leden van de Association Roya Citoyenne. Die wonen in de schitterende Vallée de la Roya, iets ten noorden van Nice. Van oudsher een broeinest van verzet, in de Tweede Wereldoorlog werden er door de Duitsers gezochte ‘maquisards’ en Joden verborgen. De Association wordt nu geleid door de mediagenieke bio-boer Cédric Herrou (37) die in alle openheid migranten ontvangt die ‘illegaal’ de grens zijn overgestoken. Daarna worden ze verder geholpen en niet alleen in de ‘procedure’.

Stiekem Frankrijk binnenkomen, niet langs de formele grens, dat moet je niet onderschatten. Op blote voeten door de sneeuw in de Hautes-Alpes, en dan maar hopen & bidden. Praat je over vele honderden in de voorbije winter. In april werden de overlevenden van zo’n martelgang op de Col de l’Échelle ‘verwelkomd’ door een delegatie van de (ultra-rechtse) Génération Identitaire. Op de berg lag een groot spandoek met de tekst: ‘Closed border. You will not make Europe home. Back to your homeland’. Gewapende types van die Génération joegen migranten weg. Niet bewezen maar vermoedelijk zijn daarna minstens 2 opgejaagde migranten om het leven gekomen, uitgeput en verdronken in een rivier. Er kwamen tegendemonstranten, Fransen, Zwitsers en Italianen. Van wie er een aantal werd opgepakt en drie dagen vastgezet wegens hulp aan ‘illegalen’. Nul arrestaties in de kring van die Génération.

Ik las erover en zag ellendige tv-beelden. Ik dacht: misschien die francofielen toch maar eens bijpraten? Toen kwam er dat vonnis van de Conseil Constitutionel. ‘Fraternité’ impliceert dat het niet strafbaar is als je hulp biedt aan iemand die ‘irrégulier’ is. Althans, als je er geen geld mee verdient. Zoals Cédric Herrou die zich door de rechter in Nice tot 4 maanden voorwaardelijk veroordeeld zag. Hij had maximaal 5 jaar ‘ferme’ kunnen krijgen. Op grond van een ‘delit de solidarité’ waarover het strafrecht niet rept, maar door de uitvoerende macht werd ingezet. Mag dus niet van de Conseil. ‘Fraternité’ gaat vóór.

Er zijn mensensmokkelaars die migranten in ruil voor veel geld de Frans-Italiaanse grens in de auto helpen oversteken. Als ze met bijvoorbeeld 5 mensen in hun kofferbak worden aangehouden krijgen ze hoge boetes en/of celstraf, hun passagiers worden teruggestuurd of eerst opgesloten. In dit verband is het druk bij de rechter in Nice. Mensensmokkel uit winstbejag, dat is géén ‘fraternité, aldus de Conseil.

Ik las dit allemaal in de kranten op het terras van het dorpscafé en dacht over ‘fraternité. Misschien toch wel een beschaafde natie, dat Frankrijk. Het was warm en mijn hond Fabius vond dat ie even bij de fontein op het pleintje eco-verantwoord water moest tanken. Geen idee meer waarom ik ‘m ooit Fabius heb genoemd.

De president van het Conseil Constitunionel is Laurent Fabius, ex-premier en nog zo het een en ander. Mijn keurige hond verwelkomt als een ware Fabius iedereen. Het ‘délit de solidarité’ is aan hem niet besteed.

“Oké”, zei ik tegen mijn hond, “een Fabius, die deugt.”

Peter Hagtingius woont in de Var. Hij was hoofdredacteur van Côte&Provence. Van hem verscheen in 2016, onder het pseudoniem Peter Hooft, de bundel Provençaalse praatjes (Uitgeverij Grenzenloos).