Schrijver in Frankrijk

Chapelle St Michel

Column door Caspar Visser ’t Hooft

In het zuidelijke deel van de Franse Alpen stort onstuimig water vanaf 2400 meter hoogte neerwaarts, om pas tot rust te komen, breed zich uitspreidend, te midden van de lavendelvelden en de olijfgaarden van de Provence. Maar – ja, tot dan gedraagt hij zich als een grillige, verwoestende draak. Ik heb het over de Durance. Hoe vaak is het niet voorgekomen dat deze rivier, plotseling aanzwellend na stortbuien, of door het smelten van sneeuw, buiten zijn oevers spoelde om dan telkens weer de bevolking van het dal de stuipen op het lijf te jagen? Akkers kwamen onder water te staan, dieren verdronken, ook mensen, de draak likte soms met zijn vochtige tong over de staten en steegjes van de hogerop gelegen dorpen, waardoor kelders volliepen, en soms zelfs gebouwen instortten. Om aan deze dreiging paal en perk te stellen werd in het jaar 1955 voorbij het stadje Embrun, richting Gap, een dam gebouwd. Zo ontstond wat thans het grootste stuwmeer van Europa is, het meer van Serre-Ponçon. Wel moesten drie laaggelegen dorpen eraan geloven, de resten bevinden zich nu op de bodem van het meer. Een enkel bouwwerk werd gespaard, het stond op een rots-bult, en het topje van deze bult bleek net iets hoger dan het watervlak van het nieuwbakken meer, zelfs wanneer hij zijn hoogste stand bereikt. Het ligt nu op een eilandje, enkele tientallen meters van de oever vandaan. Ik heb het over een oude kapel – een kapel gewijd aan de aartsengel Michael. Grappig wanneer je bedenkt dat de heilige Michael vanouds werd beschouwd als de bestrijder van de duivelse Draak. Nee, het water van de woeste Durance heeft hem niet geschaad.

Pic de Morgon

In de winter staat het waterpeil zo laag dat je met droge voeten naar het eilandje met de chapelle St Michel kunt wandelen. In het voorjaar doen ze het meer weer vol lopen, dan kun je er vlak langs scheren op een surfplank, of anders een rondje er omheen maken op een waterfiets. Maar je mag niet aanmeren, de bezichtiging van de kapel is dan verboden. Mocht je in die periode toch wat geestelijke vrede willen ervaren, dan kun je het beste de nabijgelegen abdij van Boscodon bezoeken: een mooi romaans complex, rondom een geurende kloostertuin, gelegen aan de voet van een hoogoplopend bos dat bekend staat om de zeldzame boomsoorten die er te vinden zijn. We zijn door dat bos naar boven gelopen, een steile klim. Een paar honderd meter boven de boomgrens, en we staan op de Pic de Morgon (2327 m). Een weids uitzicht strekt zich voor ons uit, met beneden het meer dat zich in meerdere richtingen vertakt, met de spleten van het reliëf mee. We wijzen naar de kapel, die op een klein vlot op het watervlak lijkt te drijven. Al met al zijn we 1200 meter geklommen, en terug is minstens zo vermoeiend, vooral voor de knieën. En als bovendien je bergschoenen te nauw blijken, zodat je grote teen tot bloedens wordt verpletterd… Dan ben je blij dat je weer beneden bent, en je een duik kunt nemen in het meer.

Apocalyptische beschouwingen in het water 

Ja, hoe zat het ook al weer? Het staat in Openbaring, de Draak werd door de aartsengel Michael uit de hemel gestoten, en op de aarde en de wateren water neergeworpen, waar hij sindsdien grimmig om zich heen slaat omdat hij “weet dat hij weinig tijd heeft”. Griezelig vers. Ik denk aan het klimaat dat verandert, aan de zeeën die stijgen, de polen, de ijsbergen, de gletsjers die smelten, aan de rampen die dat voor een overbevolkte wereld met zich meebrengt. Een wereld waarin hoe dan ook de kwade, verwoestende krachten hun zeven koppen weer hebben opgestoken, wapengekletter, terrorisme, totalitarisme… “Hier! Pak!” Iemand gooit me een knalrode opblaasbal toe. Te laat, hij belandt – plof – op het water, een paar golfjes verder. Dat komt ervan wanneer je ook tijdens het zwemmen zo nodig je aan mijmeringen over moet geven. Een paar slagen en ik ben bij de bal: “Hier!” – zeg ik, opspringend: “Vang!”

Elke dag heeft genoeg aan…

Ach ja, wat zijn we toch klein. En wat is het drama van de strijd die zich tussen de hemel en de draak, het goede en het kwaad dat zich sinds het begin der tijden afspeelt toch onvatbaar groot! Ik tuur naar de bergen, aan de overkant van de wijde waterspiegel. Ze dampen blauwig in het beginnende avondlicht. Op het water zeilsurfers, waterskiers, trapbootjes – al wordt hun aantal geleidelijk geringer. Ik kijk om naar ons strandje, ik zie mensen hun spullen verzamelen, hun handdoeken oprollen, hun kinderen bij zich roepen. Tijd om aan het avondeten te denken. Opgewonden geschreeuw maakt plaats voor loom geroezemoes. Ik doe weer een paar slagen in het water. Mijn spieren ontspannen, mijn teen doet geen pijn meer. Wat er ook in de bijbel staat is: “Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad” – en deze dag was zo kwaad nog niet.