Schrijver in Frankrijk

Vriendelijk bos

Column door Caspar Visser ’t Hooft

Netflix deugt niet. Goede films en series worden steeds zeldzamer. Je hebt van die dagen dat je ’s avonds te moe bent voor een boek. Je denkt: dan maar Netflix. Ja, en dan komt het maar al te veel voor dat je er langer over doet om een keuze te doen in het aanbod – en maar zappen! – dan om naar de uitverkoren film of aflevering uit het ‘seizoen’ te kijken, in het geval je überhaupt tot een besluit bent kunnen komen. En dat te meer omdat je het vaak al na een half uur voor gezien houdt. Waardeloos! Tijd verpest. En dan heb ik het niet alleen over het obligate geweld in de films, en het feit dat de acteurs niet in staat schijnen te zijn rustig met elkaar te praten, maar steevast schreeuwen, snauwen, op z’n best hakkelen. Nee, wat mij stoort is dat zo manifest is dat bij het maken van de films ideologische criteria zijn gehanteerd: zoveel procent vrouwen in dominante posities, zoveel procent gekleurde mensen, zoveel procent LGBT enzovoort. Niets tegen die categorieën lieve mensen, ’t is dat ze je zo door de strot worden geduwd. Nieuwste versie van het drukkende dominees-moralisme. En dan, nog irritanter: wanneer in de films bossen voorkomen, dan zijn die bossen altijd – maar dan ook altijd – oorden van narigheid en mistig griezelen. Je hebt er altijd mensen die, achtervolgd, voor hun leven rennen. Er wordt altijd wel een of ander ontbindend lijk gevonden. En hoe dan ook, die bossen hebben zonder uitzondeing iets grimmigs. Wat mij betreft, ik ben het hier niet mee eens. Bossen zijn oorden van vrede, van stil geheim, bossen zijn vriendelijk.

In Europa

Holland komt van Houtland, maar het hout is weg. En dat geldt voor heel Nederland. Of je moet het hebben van de paar hectares bos rondom de oude buitenplaatsen. En die mogen er zijn. De jonkheerlijke families van destijds hadden oog voor park- en bosaanleg, de zorg die Natuurmonumenten er nu aan besteedt is exemplair. Al zijn er soms teveel bordjes met uitleg.

Heeft Engeland bossen? Het is niet waar het land het meest bekend om staat. Als ik aan Engelse bossen denk, zie ik scènes voor me uit de Arthur-cyclus zoals die door de prerafaëlieten (Burne-Jones, Rossetti, Millais, Waterhouse) op het schildersdoek zijn uitgebeeld. Een graalridder in glimmende wapenrusting duwt een paar takken opzij – en kijk! in een open plek van het voorjaarsbos, op een bed van narcissen ligt een beeldschone en bleke Elaine, met een volle bos rood haar, te slapen. Of is het Guinevere, of Enid, of Vivien?

Het land van de bossen is en blijft Duitsland. Schwarzwald, Böhmerwald, Teutoburgerwald, Hunsrück, Taunus – kortom die Wälder… Waarom ik al schrijvende de geur van gezaagd sparrenhout opsnuif? Waarom mijn innerlijk oog donkere heuvelkammen ontwaart die eruitzien als omgekeerde zagen? Duitse bossen vormen een uitgestrekt voorportaal van het Alpenlandschap met zijn omhoog kruipende dennenmassieven.

Franse bossen

En Frankrijk? Franse bossen spreken minder tot de verbeelding dan de Germaanse. Frankrijk is geen land van sprookjes. Fransen dromen niet, daar zijn ze te cartesiaans voor. Wel kennen ze hun geschiedenis. Een lange, majestueuze geschiedenis. Een geschiedenis van koningen, machtige feodale heren, kardinalen, maîtresses. Wandel door de bossen die Parijs omgeven: het bos van Compiègne, de bossen van Saint Gobain, van Rambouillet, van Fontainebleau. Lange lanen, met in het verschiet een obelisk die een viersprong aanduidt. Aan weerszijden hoge, statige beuken waarvan, in een hoge hoogte, de takken elkaar raken. Het bos is een gotische kathedraal. Wat is dat voor stoet, daar in de verte? Te paard. Nee, het zijn geen personages uit sprookjes en legenden, het is de koning met zijn gevolg. Hoorngeschal. Er is een hert gesignaleerd, edel dier bij uitstek. De stoet zet het op een draven, en verdwijnt. Het geluid van de hoorn sterft af… Sommige Franse bossen zijn speciaal aangelegd voor de scheepsbouw. Hoe hoger de boom, hoe hoger de mast. Het mooiste bos van heel Frankrijk heeft zijn bestaan aan Colbert te danken, de machtige minister van Lodewijk XIV. Hij wilde een vloot even sterk als die van de Hollanders en de Engelsen. We hebben het over het Forêt de Tronçais in het departement van de Allier, tussen Nevers, Moulins en St Amand-Montrond.

Misschien zijn in Noord-Amerika (het land van Netflix) de bossen oorden van narigheid – waar wraakgeesten van uitgemoorde Indianenstammen rondwaren – bij ons in Europa, zijn ze dat niet. Bij ons zijn de bossen vriendelijke bossen.