Schrijver in Frankrijk

Luchtsplijter

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

Fabrice is de oprichter van een vereniging die fondsen werft voor een bronzen beeld van een hond. De hond heet Fend l’air, letterlijk vertaald: Luchtsplijter. Het beeld moet komen te staan voor het gemeentehuis van het dorp waar Fend l’air destijds zijn baas redde. Omdat ik Engels spreek, kwam Fabrice bij mij om hulp. Of ik informatie wilde inwinnen over de mogelijkheid de Amerikanen voor het project warm te krijgen. In het verhaal van Fend l’air speelde een Amerikaanse aalmoezenier namelijk een belangrijke rol. En in Amerika, daar zit geld. Dat wordt althans algemeen verondsteld. Ik zal eens mijn licht opsteken, beloofde ik Fabrice. We mogen elkaar graag. Het is de liefde voor honden die ons verbindt. Fabrice heeft een prachtige, slanke Munsterlander, met wie hij in het jachtseizoen op hazen jaagt. Het gaat hem niet zozeer om die hazen, wel om de aanblik van de sierlijke bewegingen van een goed afgerichte hond. Want dat is zijn hond. De mijne niet. Wanneer hij Sam ziet, knikt hij meewarig met zijn hoofd. Maar wanneer Sam dan tegen hem opspringt, smelt hij. Het mag niet, hij doet het, maar ‘t is uit liefde. En ook Sam is een mooie hond, een Epagneul Breton. Hondenliefhebbers zijn een volksstam apart.

Het verhaal van Luchsplijter

Fend l’air was geen rashond, hij leek op een Border Collie, en hij kon zich razendsnel voortbewegen. Hij ‘spleet de lucht’. Zijn eerste baas was een Engelse officier, die hem meenam naar Noord-Afrika, waar zijn regiment was gestationeerd. Dat was in 1914. Toen de officier terug moest naar Engeland, mocht zijn hond niet mee. Het was een Franse soldaat, sergeant bij een regiment infanteristen (de Zouaves), die hem van de Engelsman overnam. Maar ook deze sergeant – hij heette Jacquemin – moest spoedig daarop de zee over, naar Europa. Zijn regiment was opgeroepen om het Franse leger in de loopgravenoorlog in Noord-Frankrijjk te komen versterken. En weer moest Fend l’air achterblijven. Fend l’air was het hier niet mee eens, hij sprong in de zee, de boot achterna. De kapitein van het schip kreeg medelijden. Fend l’air werd aan boord gehesen, hij mocht bij zijn baas blijven. En dat werd hem ook in de loopgraven toegestaan. Honden vinden alles best, als hun baas maar in de buurt is. Einde verhaal? Nee, want toen kwam de aanval. Duitse bommen vlogen de Fransen om de oren, de ene soldaat na de andere legde het loodje, en Jacquemin raakte niet alleen zwaar gerwond, ook werd hij bij de ontploffing van een granaat door een meter aarde bedolven. Fend l’air snelde toe, krabde de aarde weg, likte net zolang het gezicht van zijn baas totdat hij weer bij bewustzijn kwam, waarna hij alle overlevende soldaten bij elkaar blafte. Ze snelden toe, brachten Jacquemin in veiligheid, en vertrouwden hem toe aan de verplegers aan het front. De gewonde Jacquemin werd in Arras op de trein gezet, naar Compiègne, waar zich het dichtst bijzijnde legerhospitaal bevond. Fend l’air mocht niet mee. Hij ging toch mee. Voordat iemand boe of ba had kunnen roepen, was hij in de laatste wagon gesprongen. In het hospitaal in Compiège werd hem de toegang ook geweigerd. Hoe kan het anders? Maar… honden, die hebben meer peilen op hun boog. Als slimheid en hardhekkigheid niet werken, dan blijft er de smartelijke blik, oftewel het beroep op onze vertedering. Elke ochtend stelde Fend l’air zich op voor de ingang van het hospitaal en begon dan jammerlijk te huilen. Het werkte. De aalmoezenier, een Amerikaanse reverend, kreeg met de hond te doen. Such a faithful dog! Hij wist de directeur van het hospitaal ertoe over te halen Fend l’air tot de ziekenkamer van Jacquemin toe te laten. En daar mocht hij blijven, maandenlang, totdat Jacquemin weer op de been was. Fend l’air was de lieveling van alle verpleegsters. Er zijn foto’s bewaard. Fend l’air zit rechtop naast het bed van zijn baas, die hem over zijn kop aait, en hij wordt omringd door het hospitaalpersoneel. Deze foto’s verschenen in de Amerikaanse kranten. En na de oorlog kreeg Fend l’air van de Franse Staat een medaille.

Citaten

En binnenkort – hopen we – een bronzen beeld. In het dorp dat het dichtste in de buurt ligt van de plek waar hij zijn baas het leven redde. Ik heb zin om met een citaat te eindigen. Een Frans citaat, omdat het verhaal zich in Frankrijk afspeelt. En een citaat van een Amerikaan, omdat het een Amerikaan was die ervoor zorgde dat Fend l’air bij zijn baas mocht blijven toen hij, maandenlag, in het hospitaal lag. Victor Hugo: Regarde ton chien dans les yeux et tu ne pourras pas affirmer qu’il n’a pas d’âme. Mark Twain: Heaven goes by favor. If it went by merit, you would stay out and your dog would go in.