Schrijver in Frankrijk

De dood van Joseph Frommel, zonderling

Column door Aart de Vries

Een paar jaar geleden kwam Joseph in ons dorp in de Vogezen wonen. Weg van zijn vrouw, zijn dochter en zijn zoon, die geen van drieën nog maar iets met hem te maken wilden hebben. Alain, onze buurman, zou met Joseph een rit naar een dorp bij München maken om zijn laatste spullen op te halen. Joseph sprak twee woorden Frans en Alain nog minder Duits, maar als alcoholische vrijbuiters begrepen ze elkaar volkomen. Vermoedelijk door diezelfde alcohol reed Alain nog voor Lure zijn busje te pletter.

Ik heb Joseph noot somber gezien, maar ook nooit nuchter. Een keer nodigde hij me uit om bij hem binnen te komen. ‘Ik wil je wat laten zien…’ Zijn ogen glommen veelbetekenend. In de woonkamer had hij tussen alle rotzooi een gangetje vrij gelaten om in zijn slaapkamer te komen. Hij schoof daar wat dozen en wonderlijke stukken gereedschap opzij, om van onder het bed een doos naar zich toe te trekken. Met zorg legde hij die op een hoop lakens, die zo vuil waren dat ik me afvroeg of hij ze überhaupt wel eens waste. Wat uit de doos tevoorschijn kwam was allerminst oud en vuil: een gloednieuw pistool met kogels. Hij zou me toch niet in z’n dronkenschap willen neerschieten…, maar waarom dan…, ach nee, onzin, we maken toch altijd even een praatje, en laatst nog heeft hij mijn kettingzaag gerepareerd. Maar wat dan, wat wil hij? ‘Daar schiet je toch geen konijn mee?’ vroeg ik naïef. Hij bleef me lachend aankijken, snap je ’t niet? ‘Wenn ich krank werde, oder wenn ich genügend gelebt habe….’ Tegelijk haalde hij zijn vlakke hand voor zijn keel langs.

Naar eigen zeggen had hij in Duitsland als chemicus bij Bayer gewerkt. Dan moet er toch meer aan de hand geweest zijn dan de scheiding van vrouw en kinderen om nu als een zonderlinge bijstandstrekker op een ruïneuze boerderij je ellende in drank te smoren. Het leek me waarschijnlijker dat het net andersom was, dat die scheiding een gevolg was van iets, en niet de directe oorzaak van zijn verhuizing naar de Vogezen.

Zo vreemd als hij was, gaf hij kleur aan het dorpsleven. Zijn erf hield het midden tussen een autosloperij, een bouwbedrijf en een paardenfokker. Overal was rotzooi, roestige auto’ s zonder wielen, boomstammen, betonmolens, kippen, ganzen en verderop had hij drie paarden in een weiland.

Hij had ook geiten. Mijn vrouw deed ’s avonds op de bank in onze woonkamer eens een dutje. Ze schrok wakker van een vreemd geluid en keek een geit en een enorme ram in de ogen, die over haar heen gebogen stonden. Ze waren via de keuken binnen komen lopen. Vijf minuten later kwam Joseph vrolijk binnen om een borreltje te drinken.

Later had hij ergens een varken op de kop getikt, waarmee hij iedere avond steevast een ommetje door het dorp maakte. Onaangelijnd.

Laatst op het dorpsfeest kwam Joseph tegen de tijd dat er een vin d’ honneur geschonken werd, op zijn fiets de berg afzwabberen, op wonderbaarlijke wijze net zijn evenwicht bewarend. Hij liet hem midden op het dorpsplein op de grond vallen en wankelde onvast de Mairie binnen. Ik dacht even dat ik in een film van Monsieur Hulot terecht was gekomen.

Het bericht van zijn dood kwam als een klap. Hij was ’s nachts zijn bed uitgekomen, de schuur in gegaan, daar van een trap gevallen en met zijn hoofd op een ploegmes terecht gekomen. Na een week in coma in het ziekenhuis in Epinal, overleed hij. De kerk zat bij zijn uitvaart vol. Zijn ex-vrouw was er niet. Zijn moeder en zijn beide kinderen wel. Ze houden de boerderij aan.

Wie missen we: de kleurrijke zuiplap of de zuipende zonderling? Ik houd het op de kleurrijke zonderling en de rest vergeten we maar.

Aart de Vries is auteur van de roman Alain, tragiek van een leven (2017) – over een boerenzoon in Zuid-Frankrijk die in de knel komt tussen zijn conservatieve vader en de zg. vooruitgang Het verhaal is deels op jeugdherinneringen gebaseerd. In 1959 kochten de ouders van de auteur een boerderij in Zuid-Frankrijk, en daar bracht hij veel zomers en vrije tijd door. Aart de Vries woont een gedeelte van het jaar in de Vogezen.