Schrijver in Frankrijk

Ze hebben mijn slagveld om zeep geholpen

Column door Bart van Loo

Sinds 1826 richt de leeuw van Waterloo zijn blik naar Frankrijk, een blik die boekdelen spreekt: “Beste Fransozen, haal het nooit meer in jullie hoofd ten strijde te trekken.” De heuvel is gemaakt met afgegraven zand van de helling die de Fransen over moesten om op 18 juni 1815 tot bij de geallieerden te geraken. Toen Wellington kennismaakte met de in zijn ogen potsierlijke Belgische bult zou de Brit in een Franse colère zijn geschoten: “Ze hebben mijn slagveld om zeep geholpen!”

Zijn slagveld, zegt hij, en dat klopt letterlijk. De slag vond immers plaats in Mont-Saint-Jean, wat verklaart waarom de Fransen het aanvankelijk over la bataille de Mont-Saint-Jean hadden. Wellington bracht de nacht voor de slag door in het nabijgelegen Waterloo, en beeldde zich al in hoe die naam zou nagalmen in de eeuwen der eeuwen. Als overwinnaar had hij het laatste woord.

Ook al is dit een bescheiden stukje geschiedvervalsing, je moet de IJzeren Hertog nageven dat Waterloo inderdaad beter bekt. Probeer je in te beelden dat je Londen per trein bereikt in Mont-Saint-Jean-Station, de Britten zouden het niet eens over hun lippen krijgen. Vandaag dragen wereldwijd ongeveer 40 dorpen en steden de naam Waterloo, van Australië over Canada tot Sierra Leone. Het zegt iets over het aura van de slag in de Angelsaksische wereld.

De leeuw staat waar hij staat omdat de prins van Oranje daar aan zijn schouder gewond raakte. Belangrijker is dat Wellington rond half acht ongeveer op die plek zou zien hoe Napoleon met zijn Garde tot een laatste wanhoopsaanval overging. Tevergeefs, zijn elitesoldaten werden moeiteloos verdreven en een door aambeien en een blaasontsteking getergde Napoleon vluchtte als de bliksem naar Parijs. Op het slagveld bleven ongeveer 11.000 doden en 35.000 gewonden achter – twee op de drie waren Fransen.

Hoe de veldslag juist is verlopen, kon je vorig jaar in Waterloo zien tijdens de gigantische re-enactement waarvoor meer dan 100.000 toeschouwers kwamen opdagen. Met enig geluk kon je zelfs een praatje slaan met Napoleon, althans met de man die hem speelde. Een zekere Frank Samson, advocaat uit Orléans, neemt al meer dan 10 jaar die rol voor zijn rekening. Corsicaanse uitdrukkingen, de neiging om veel aan zijn mouw te trekken, mediterrane woede-uitbarstingen, noem maar op: Samson draait er zijn hand niet voor om. De Fransman heeft zijn familie met het Napoleonvirus besmet: zijn vrouw speelt Joséphine de Beauharnais, zijn zonen zijn respectievelijk page en soldaat.

Monsieur l’avocat zou zich naar verluidt graag met Sire laten aanspreken. Of de hedendaagse Wellington ook van die kuren heeft, is niet bekend, maar zijn dubbelganger is het aan zichzelf en de geschiedenis verplicht om aan de voet van de Leeuw van Waterloo kregelig they have ruined my battlefield! uit te roepen.

Bart Van Loo is auteur en conférencier. Twee jaar geleden verscheen van hem Napoleon. De schaduw van de revolutie (De Bezige Bij, 2014)