Schrijver in Frankrijk

Mijn top-tien

Bespreking door Schrijver in Frankrijk

We leven in een vrije wereld, en daarmee mogen we ons gelukkig prijzen. Maar of daarom ook iedereen maar over alles opinies moet hebben, dat blijft de vraag. We kunnen het ze niet verbieden, we willen het ze niet verbieden, maar een kleine terechtwijzing kan nooit kwaad. Er was een tijd dat mensen toch heus bescheidener waren dan nu. Wanneer ze opinies hadden, dan betroffen die opinies het min of meer beperkte domein waarin ze zich thuis wisten. Een bakker had opinies over brood en brood-bakken. Een machinist over treinen, sporen, wissels. Een gouvernante over goede manieren. Ik stel het te simpel voor, ik weet het, maar toch… Ik begrijp de mensen niet die maar denken dat de wereld erom vraagt hun oordeel over van alles, bijvoorbeeld boeken te vernemen. En dat kakelt maar op Internet, op van allerlei blogjes, overal : ik vind dit, ik vind dat (met de nadruk op ik). En als het dan nog om mensen gaat die in hun leven veel hebben gelezen en, wat nog belangrijker is, de grote klassieken kennen. O nee, dat hoeft niet. We lezen een paar debuten (waar komt dat woord toch opeens vandaan? – debuteren, dat deden de jonge meisjes uit de hoogste stand wanneer ze, gechaperoneerd, voor het eerst op een bal verschenen), van schrijvers die leuk, dat wil zeggen hip, dat wil zeggen brutaal, overkomen op de televisie. En dat is genoeg om je je een mening over literatuur te kunnen vormen en die mening op de koop toe aan de grote klok te hangen. Vanwaar toch die zelfoverschatting? Gênant eigenlijk. Alleen het oordeel van zeer belezen mensen zou er toe moeten doen. Die kunnen vergelijken. En voor de rest – mensen, kakel niet, lees – lees de klassieken ! …

Bescheidenheid

Ik ben iemand die zich veel te bescheiden opstelt (wat niet hetzelfde is als bescheiden zijn…). Ik weet het. Je zet je niet op de voorgrond – heb ik van huis uit geleerd. Opscheppen (opsnij-en, zei mijn grootvader), dat hoort niet. Dat is de handicap wanneer je uit een keurige familie stamt en je goede manieren zijn bijgebracht. Ik gooi ze even, gedeeltelijk – zeer gedeeltelijk maar – overboord en zeg : Ik heb veel gelezen, erg veel gelezen. En bij wat ik heb gelezen zitten veel klassieken. Ik denk daarom dat wat literatuur betreft, mijn mening wel enig gewicht in de schaal legt. Kortom, ziehier mijn top-tien. Het gaat om favorieten, om boeken waar ik van houd, om boeken waarin ik me prettig voel, als in een kamer met een open haard waarin een vuurtje knappert terwijl buiten de storm loeit. Ik weet dat mensen als Céline en Sartre goed schrijven, maar wat heb ik met de onderkruipsels en zuur kijkende onderbijters die ze tot (schimmig) leven roepen te maken ? Niets. Ik zet ze niet op mijn lijst.

Internationaal

1  Oorlog en vrede (Tolstoj)
2  De gebroeders Karamazov (Dostojewski)
3  Vanity fair (Thackeray)
4  Gösta Berling (Lagerlöf)
5  Kidnapped (Stevenson)
6  Der Zauberberg (Mann)
7  De tuinen van de Finzi-Contini (Bassani)
8  A passage to India (Forster)
9  Mémoires d’outre-tombe (Chateaubriand)
10 Dokter Zhivago (Pasternak)

Nederlands

1  De stille kracht (Couperus)
2  Het woud der verwachting (Haasse)
3  Herfsttij der middeleeuwen (Huizinga)
4  Het land van herkomst (Du Perron)
5  De tienduizend dingen (Dermoût)
6  Het vijfde zegel (Vestdijk)
7  Duecento (Nolthenius)
8  De aanslag (Mulisch)
9  Nooit meer slapen (Hermans)
10 De rivier (Van Toorn)

En verder

En de Confessions van Rousseau ? Dat prachtige Frans dat hij schrijft ! En Mauriac, en Colette ? En de Grand Meaulnes ? En The Quincunx (geweldig boek), en A.S. Byatt ? En Paradise lost, dat ik las in de Franse vertaling van Chateaubriand ? En de parallelle levens van Plutarchus ? En Gogol ? En The way of all flesh ? The history of Henry Esmond ? En Werfel ? En Manzoni? En Der Stechlin ? Hou op! Je zit op te snij-en. Laten zien hoe erudiet je bent. Snob! Mag ik wel nog even snel een lijstje maken van novellen ? Tot nu toe ging het enkel om romans. Vooruit :

1  Le roi Cophétua (Gracq)
2  Mario und der Zauberer (Mann)
3  The dead (Joyce)
4  Einde van het spel (Cortazar)
5  Le rideau cramoisi (Barbey d’Aurevilly)

Zo, dat was het voor nu. Wat zei Montaigne ? Je n’ai jamais eu de chagrin qu’une heure de lecture n’ai dissipé. Vrij vertaald : één uurtje lezen bleek altijd weer genoeg om alle verdriet en muizenissen te verdrijven.