Schrijver in Frankrijk

Over winden

Column door Caspar Visser ’t Hooft

Zo, ik heb zin om het eens over winden te hebben (sommige mensen zeggen scheten. Ik niet want dat is ordinair). Ja, over winden. Wie hier moeite mee heeft, die hoeft niet verder te lezen. Ik dring nooit niets aan niemand op. Waarom over winden? Omdat ik telkens weer constateer dat hier een taboe ligt. In de hedendaagse literatuur, daarin moet zoveel procent gedetailleerd geslachtsverkeer voorkomen. Daarover zijn we het allemaal eens. Een hoog percentage grove, indecente woorden ook. O, niet om te provoceren! Dat was vijftig jaar geleden misschien nog het geval. Nee, gewoon omdat dat nu eenmaal zo hoort, bij serieuze literatuur. En verder, wat zou de oudejaars-prestatie van Youp van ’t Hek zijn geweest wanneer hij niet “f-k” had gezegd? Vertel mij dat om eens! En op het toneel: vijfentwintig minuten blote mensen (nee écht, minder kàn niet!) – of het nu om een spektakel gaat dat zich afspeelt in de tijd van onze Australische voormoeder Lucy of om een stuk dat een achttiende eeuwse, puriteinse familie aan de Oost-kust van de Verenigde Staten ten tonele voert. Nee, er moet bloot bij komen kijken. Minstens vijfentwintig minuten. Liefst meer. Nogmaals, dit alles staat voor ons buiten kijf. Ik zeg: jààà – maar winden dan? Daar hebben we het nooit over. Hier zit een probleem.

Winden laten in een repressieve samenleving

We laten allemaal winden, en daar zitten we maar mee (en soms zitten we er zelfs op, zoals de persoon die tegenover wijlen een oom van mij in een treincoupé zat. Hij droeg een strakke, leren broek en opeens zag mijn oom hem bedrukt voor zich uit kijken en daarbij een paar centimeter de lucht in zweven. Alsof hij een kussen onder zich schoof. Het was geen kussen, het was de wind die niet door de broek kon. Toen de trein het station binnen reed en iedereen opstond, toen zag mijn oom hoe de persoon de opgesloten wind langs zijn broekspijpen naar beneden kneedde. Een bobbel die beetje bij beetje de broekspijp naderde. Toen de bobbel beneden was aangekomen, toen zei de broekspijp “pfffff”…). Ja, we zitten ermee en dat moet gezegd kunnen worden. We moeten erover kunnen pràten. Er zijn er die meer winden laten dan anderen. Het komt in de beste families voor. Beseft u hoe het een mens kan beschadigen wanneer een selectief repressieve samenleving (ja, blijkbaar nog steeds!) het die mens verbiedt dit aspect van zijn eigen bestaan te verbaliseren? Ik denk aan de man in Engeland die zich in zijn slaapkamer opsloot nadat hij drie borden witte bonen achter de kiezen had (mogen mensen daar verzot op zijn?!). Het is waarschijnlijk dat hij zich schaamde voor de gevolgen. De arme, om zijn gêne te vergeten had hij teveel gedronken ook nog. De volgende morgen vonden de mensen hem dood op zijn bed. De slaapkamer was klein (haast een kast), het raam was dicht, de man had zichzelf vergast. Dit verhaal is een waar verhaal, drukten mijn neefjes in Engeland mij op het hart. Ze hadden het ergens gelezen, en wat geschreven staat… Om maar te zeggen, als de omgeving van de man op een complexloze manier met het gegeven wind was omgegaan, zodat de man niet het gevoel had gehad dat hij met zijn winden een ongewenst persoon was, een paria van de maatschappij, dan was dat één leven gered geweest. Echt, op dit gebied vallen nog  heel wat grenzen te verleggen!

Pillen voor welriekende winden

Zo, even een lans breken voor mensen die winden laten. Ze horen er écht ook bij. Trouwens, twee-drie jaar geleden las ik in een of ander wachtkamertijdschrift een interessant artikel waarin melding werd gemaakt van pillen die winden lekker doen ruiken. Gek, sindsdien heb ik hier nooit meer iets over gehoord of gelezen. Wat mij verbaast. Die aan eigen gassen gestorven man, die had zich misschien minder gediscrimineerd gevoeld wanneer hij wist dat zijn winden naar aardbeiden roken. De mensen aan tafel hadden hem dan minder scheef aangekeken. Ze hadden hem natuurlijk sowieso niet scheef moeten aankijken – maar goed, het waren nu eenmaal weinig ruimdenkende mensen. Die zijn er nog steeds. Teveel… Een beetje aardbeienlucht (hé gek, waar komt die lucht vandaan?) en de man had er rustig bij kunnen blijven, in plaats van zich zielig terug te trekken en op te sluiten. Volgens het artikel waren er ook pillen voor winden met frambozensmaak, voor winden met mokasmaak, voor winden met pistachesmaak (kleine waarschuwing: die winden gaan er dan wél uitzien als een groenige walm) en met kiwismaak (zelfde waarschuwing, een andere nuance groen).

Heel soms mag winden nadoen wel

Dit alles ook om te zeggen dat je met winden niet spot. Bijvoorbeeld door ze na te doen. Dat is vernederend voor mensen die winden laten. Iemand die een spraakgebrek heeft, die doe je toch ook niet na? Of iemand die waggelt omdat die te dik is. Nee, dat doe je niet. En toch – wat zeggen de Duitsers? –  jeder Konsequenz führt zum Teufel. Ja, er zijn gevallen waarbij je winden wél na mag doen. Bijvoorbeeld om hinderlijke mensen het zwijgen op te leggen. Zo zaten we eens met z’n allen op mijn terras in Agen. We waren aan de koffie en zaten rustig na te praten. Helaas! – bij de buren was de maaltijd, buiten, nog in volle gang. We konden hen door de muur die ons terras van hun tuin afscheidde niet zien. Maar horen deden we ze wel. En hoe! Schreeuwen,  luid kakelen, lallen. Nu wil het geval dat ik een neefje heb die een absolute held is in het nadoen van winden. We zeiden tegen hem: ga je gang! En ook: alle variaties die je kent. En daar begon hij, met zijn hoofd in de kromming van zijn arm: de “natte wind”, de “mitrailleur-wind”, de langzame “piep-wind”, de “zucht-wind”… De conversatie bij de buren ging gaten vertonen, er ontstonden zwijg-periodes – zwijgperiodes die steeds langer duurden…

Ach ja…